بورس و درآمد به ازاء هر سهم
سهم شرکت «امید فردا» مطرح شد مشخص شد که این شرکت یک میلیون سهم دارد و هر سهم در پایان سال ۲۰۰ تومان سود ایجاد می‌کند. در زبان بورس و سرمایه گذاری به این ۲۰۰ تومان،EPS یا Earning Per Share که همان «درآمد به ازاء هر سهم» گفته می‌شود.
وقتی که قیمت هرسهم در این شرکت ۱۰۰ تومان باشد و این شرکت در پایان سال می‌تواند به ازاء هر سهم، به سهامداران خود ۲۰۰ تومان سود بدهد نشان می‌دهد که کسب و کار تعریف شده در این مجموعه با هر ۱۰۰ تومان پول، بیشتر از ۲۰۰ تومان سود ایجاد کرده بوده که بخشی از آن به عنوان مالیات پرداخت شده و مانده‌ی آن برای سهامداران ۲۰۰ تومان بوده است.
بنابراین، گفته می‌شود که EPS شرکت امیدفردا ۲۰۰ تومان است.
صفت‌های زیادی برای EPS ها وجود دارد که فعلاً دوتا از آنها را بررسی می‌کنیم EPS تحقق یافته و EPS پیش بینی شده.
EPSپیش بینی شده، چیزی است که در ابتدای سال مالی یا در مقاطع مختلف زمانی، توسط واحد مالی شرکت برآورد شده و اعلام می‌شود. فرض کنید آقای مالکی، از سهامداران عمده‌ی شرکت که مدیر مالی آن هم هست، برآورد کرده باشد که هر سهم در پایان سال مالی، ۳۰۰ تومان درآمد خواهد داشت. پس EPS پیش‌بینی شده‌ی شرکت ۳۰۰ تومان است. آیا این EPS حتماً تحقق هم خواهد یافت؟ مشخص نیست.
اگر چه مدیران شرکت احتمالاً تلاش می‌کنند تخمین واقعی از EPS داشته باشند ممکن است به دلایل مختلف، سود شرکت کاهش یا افزایش یابد و در نهایت EPS واقعی کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد. رکود اقتصادی ممکن است EPS را کاهش داده یا فروش بیش از حد پیش‌بینی یک طرح جدید، EPS تحقق یافته را به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش دهد.
البته شرکتها در طول سال، ممکن است بر اساس شرایط جدید، پیش‌بینی خود را از EPS تغییر دهند. مثلاً شرکت امید فردا، اعلام کند که بر خلاف برآورد اولیه‌ی ما که گفته بودیم هر سهم ۳۰۰ تومان سود دارد، برآوردهای جدید نشان می‌دهد که هر سهم حدود ۲۶۳ تومان سود خواهد داشت. به این تغییر پیش‌بینی در ادبیات بورس، تعدیل EPS گفته می‌شود.
فعالان بازار سرمایه معتقدند پس از قیمت یک سهم، دومین پارامتر مهمی که می‌تواند در بررسی وضعیت یک سهم مورد توجه قرار بگیرد EPS آن است. اگر چه شرکتها در بورس انواع روشها برای دستکاری و تغییر EPS را در اختیار دارند – که در آینده به آنها خواهیم پرداخت – اما هنوز EPS یکی از معتبرترین معیارها برای ارزیابی قدرت یک سهم است.
با این وجود به خاطر داشته باشیم که دام‌های مختلفی وجود دارد که اگر به آنها توجه نکنیم، اطلاعات EPS می‌تواند برای ما گمراه کننده باشد.
سهم چاق و سهم لاغر
قیمت اسمی سهم شرکتها در بازار بورس ایران، صد تومان است. مهم نیست سهام چه شرکتی را خریده باشید، اما اگر شرکت بورسی باشد قیمت ثبت شده روی آن صد تومان است. پس چرا برخی سهم‌ها با قیمتی نزدیک به صد تومان و برخی از آنها با قیمت چند هزار تومان معامله می‌شوند؟
حال که با شرکت امیدفردا آشنا شدیم. شرکتی که سرمایه‌ی نقدی نداشت و تنها داراییش امید بود! شاهد بودیم که آقای منصف سهمی را که ۱۰۰ تومان خریده بوده به آقای سودجو به قیمت ۳۰۰ تومان فروخت و هر دو از این معامله و سودی که برده بودند راضی بودند.
معمولاً در بازار سهام، روش‌های مختلفی برای بیان قیمت یک سهم مطرح می‌شود که دو مورد از آنها قیمت اسمی یا «Book Value» و قیمت بازار یا «Market Value» است. به عبارت دیگر، در داستان ما، قیمت اسمی سهم امید فردا صد تومان و قیمت بازار آن، سیصد تومان است.
نگاهی به جدول معاملات روزانه‌ی بورس تهران بیندازید. فقط به دو ستون توجه داشته باشید. ستون «نام» و ستون «قیمت». آخرین قیمت سهام شرکت‌های مختلف را – مربوط به امروز – ببینید. می‌توانید به سادگی چند سهم چاق و چند سهم لاغر پیدا کنید. مثلاً سهم لاغری که ۱۰۵ تومان قیمت دارد و سهم چاقی که ۲۰۰۰ تومان معامله می‌شود.
