قرارداد از انواع نامههای اداری است که جهت ایجاد سهولت در گردش کار و کوتاه کردن امور قانونی و انجام آن امور، حتی الامکان درخود سازمانها و ادارات مورد استفاده واقع میشود، قرارداد باید بسیار مختصر و بودن هر گونه حاشیه روی، گویا و رسا باشد.
از نقطه نظر کاربردی، قرار داد عبارت است از نامه یا فرم نامهای که جهت انجام کاری، دو طرف آن که میتوانند دو سازمان دولتی یا ملی و یا یک فرد و یک سازمان یا دو فرد حقیقی باشند. خود را متعهد و ملزم (با توجه به شرایط معین شده) بدانند.
در ادارات و سازمانها، از قراردادها بیشتر جهت استخدام استفاده میکنند. در انجام بعضی از امور از قبیل پیمانکاری، مزایده و مناقصه، اجاره یا خرید محلی، تولید توزیع مواد یا انجام امور خدماتی نیز از قراردادها استفاده میشود.
نامههای طبقهبندی شده (از دیگاه نگهداری و حفاظت)
در این گونه نامهها همگان مجاز نمیباشند از مفاد آنها با اطلاع شوند و تنها افراد خاصی که قانون تعیین میکند میتوانند برحسب وظایف شغلی از متن آن آگاهی یابند.
با توجه به درجه محرمانه بودن، اسناد فوق به چهار دسته تقسیم میگردد:
1- اسناد بکلی سری
اسنادی (نامه هایی) هستند که با افشای غیر مجازشان به موقعیت سیاسی- اجتماعی و .... مملکت لطمه وارد میآورد.
2- اسناد سری
عبارتست ازاسنادی (نامههایی) که افشای آنها به پیشرفتهای علمی، فنی، اجتماعی و یا موقعیت یک سازمان لطمه وارد میسازد.
3- اسناد خیلی محرمانه
به اسنادی اطلاق میگردد که آگاهی همگان از آنها به موقعیت یک فرد لطمه وارد میسازند.
4-اسناد محرمانه
این اسناد در پایینترین درجه محرمانه بودن قرار دارد. نامههای محرمانه را به اعتبار وظیفه افراد در اختیار آنها قرارمیدهند نه به اعتبار موقعیت شغلی آنها، چه بسا یک مدیر کل، صلاحیت باز کردن و مطالعه یک نامه را نداشته باشد ولی یک کارمند ساده بر حسب وظیفه دارای این اجازه باشد.
فرم یا فرم نامه اداری
به طور کلی، فرمها همان نامههای اداری است که بدانها اشاره شد. بعضی از افراد به غلط یا از روی سهو فرمهای اداری را نیز جزء انواع نامهها آوردهاند که به یقین اشتباه میباشد.
بلکه در حقیقت، فرمها، نامههای آماده شدهای است که جهت سرعت عمل در کار و تسریع امور اداری و جلوگیری از تکرار نوشتنهای بیمورد در جایی که باید نامههای انبوه درباره یک موضوع تهیه گردد، تدوین میشود.
شکل ظاهری فرمها همانند انواع نامههایی است که در سازمانها و ادارات تهیه میگردد، تنها از جهت اینکه امور تکراری و انبوه در ادارات گاه غیرقابل احتساب است و گاه جزو ماهیت و انوع کار اداری است، لازم میآید که نامههای تکراری نیز در حجم وسیع نوشته شود. بنابر این قسمتهای یکسان و همانند نامه را از قبل تهیه میکنند و تنها قسمتهایی را که تفاوت داری با جای خالی و نقطهچین مشخص مینمایند که در هنگام تهیه نامه، توسط نگارنده تکمیل میشود.
فرمها به دو گروه اصلی تقسیم میشود :
الف- فرمهای عمومی
این گونه فرمها مانند: انواع فرمها مرخصی یا احکام استخدامی، قبوض و... میباشد که به صورت استاندارد شده از طرف سازمان(مؤسسه استاندارد) یا سازمان استخدامی کشور تهیه میشود یا رئوس اصلی آنها جهت ایجاد یکنواختی و هماهنگی به کلیه سازمانها ابلاغ میگردد. فرمهای عمومی شامل تمامی واحدهای مشترک سازمانها نظیر امور اداری، مالی، خدماتی و غیره میباشد.
ب- فرمهای اختصاصی
از این نوع فرمها در هر سازمانی، بسته به نوع کار و ماهیت آن، جهت انجام امور اداری و سازمانی تهیه و استفاده میشود.