حسابداری منابع انسانی -بخش دوم-
در بخش اول این مطلب ذکر کردیم که يكی از موثرترين عوامل مولد در ايجاد درآمد موسسات دانش حسابداری با نگرش نوين به منابع انسانی است...
مفهوم حسابداری منابع انسانی چیست ؟
حسابداری منابع انسانی عبارت است از
معیارها و استانداردهای اندازه‌گیری نیروی انسانی در یک سازمان صنعتی، بازرگانی یا
خدماتی با توجه به تجزیه و تحلیل کمی و کیفی اینگونه سرمایه‌گذاریها. به عبارت
ساده‌تر یک موسسه صنعتی یا بازرگانی باید از ارزش سرمایه‌گذاری در نیروی خود آگاه
باشد. همچنین بتواند نرخ بازگشت این سرمایه را نیز محاسبه کند و بداند که آیا
بازده سرمایه‌گذاری رضایت بخش است یا خیر؟
حسابداری منابع انسانی در واقع کاربرد
مفاهیم و روشهای حسابداری در محدوده‌ی مدیریت نیروی انسانی است. این حسابداری
معیارسنجی و گزینش هزینه و ارزشگذاری نیروی انسانی به عنوان منابع اصلی هر موسسه
است، این هزینهها، نظیر سایر هزینهها، از بخشهای جاری و سرمایه‌ای _ یا به تعبیر
دیگر هزینههای مستقیم و غیر مستقیم _ تشکیل میشود.
هزینههای منـــــابع انســــانی از
دو بخش هـــزینه‌ی اولیه وهزینه‌ی جایگزینی تشکیل میشود:
1- هزینههای اولیه: هزینههای اولیه منابع انسانی کلیه وجوهی هستند که برای تأمین و پرورش
نیروی انسانی مصرف میشود و شامل هزینههای گزینش نیرو، استخدام،
استقرار و آموزش حین خدمت،
بازآموزی و آموزش‌های کاربردی و تخصصی برای کسب مهارتهای لازم میشود. این تعریف در
مورد سایر منابع نیز کاربرد مشابهی دارد، چرا که هزینه های اولیه کارخانه‌جات و
تجهیزات همان مبالغی هستند که برای تحصیل این منافع صرف می شود.
2- هزینه
های جایگزینی: هزینه هایی هستند که باید برای جایگزینی کارکنانی که در حال حاضر در
موسسه یا واحد مشغول به کار هستند، متحمل شد. این هزینه ها به دو بخش تقسیم میشود:
الف: هزینه های جایگزینی پستی یا شغلی
ب: هزینههای پرسنلی
هزینه هایی هستند که باید برای جایگزین کردن فردی در یک پست سازمانی با شخصی که بتواند خدمات مشابهی را در این پست سازمانی ارایه دهد، پرداخت شود و این گونه هزینهها خود از سه بخش (تأمین، پرورشی یا آموزشی و کناره‌گیری) تشکیل میشوند.
هزینه های کناره‌گیری:
ارزش اقتصادی منابع انسانی: ارزش اقتصادی منابع انسانی مانند ارزش اقتصادی همه منابع به ظرفیت کارفرما برای استفاده از توان نهفتهی این نیروها بستگی دارد. به طور مشخص ارزش اقتصادی نیروی انسانی همان ارزش فعلی خدماتی است که در آینده از آنها انتظار می‌رود.
اندازه گیری‌های غیر پولی منابع انسانی:
برخی از صاحبنظران حسابداری منابع انسانی به اهمیت بالقوه معیارهای غیرپولی در امر تصمیم گیری تاکید داشتند. یکی از این معیارها میتواند تهیه لیستی از افراد مهم سازمان و مهارتهای آنها به عنوان دارایی باشد. میزان دانش، مهارت، سلامت، قابلیت بهره برداری از آنها و عملکرد شغلی کارکنان میتواند به عنوان سایر داراییهای انسانی تلقی شوند.
- مهمترین گروه معیارهای رفتاری غیر پولی توسط زیسنی لیکرت به وجود آمده است. مدل او شامل:
1- غیرهای سببی (متغیرهای مستقلی که توسط مدیریت قابل تغییر است)
2- متغیرهای واسطه‌ای (دارای بازتاب بر سلامت داخل سازمان مانند وفاداری، رفتار، حرکات، عملکرد و هدفها و درک اعضای سازمان است)
3- متغیرهای نهایی (مانند قدرت تولید، هزینهها، رشد، سهم بازار و درآمد)
- برخی روشهای اندازه‌گیری ارزش منابع
انسانی به‌شرح زیر است که تعدادی از آنها را بررسی میکنیم:
- ارزش اقتصادی ( فعلی)
- ارزش جایگزینی
- ضریب ارزشی
- الگو ارزشگذاری پاداشهای تصادفی
- لگوهای کل سازمان
- نظریه مزایده
- بهای تمام شده تاریخی
این نظریه مبتنی بر تیوری ارزش سرمایه است طبق نظر ایرونیگ فیشر «سرمایه به مفهوم ارزش سرمایه‌ای، ارزش تنزیل شده درآمدهای آینده است». برخی از محققان بر اساس این نظریه معتقدند که قیمتهای بازار دارایی‌ها عبارت است از: ارزش تنزیل شده منافعی که در آینده از این دارایی‌ها حاصل می شود، اما باید توجه داشت که تحلیلهای مسایل اقتصاد کلان به طور کامل در سطح اقتصاد خرد تعمیم نمییابد.
به علاوه، میتوان استدلال کرد که بازار کار به شدت تحت تاثیر قانون کار، مقررات منفی و قراردادهای دسته‌جمعی کار است. در نتیجه مقایسه بازار کار با سایر بازارها چندان عملی نیست. به هر حال بر اساس این نظریه، برخی معتقدند که درآمدهای آینده حاصل از خدمات منابع انسانی را میتوان تنزیل کرد و به عنــــــوان ارزش منابع انسانی به حساب آورد.
نارسایی های روش ارزش اقتصادی:
- در این مدل احتمال ترک خدمت فرد از سازمان به دلایل غیر بازنشستگی یا فوت در نظر گرفته نشده است.
- احتمال تغییر موقعیت و پست فرد درزمانی که در سازمانی مشغول خدمت است نیز در این مدل در نظر گرفته نشده است.
- برآورد درآمد کارکنان مشکل است.
- به کارگیری این روش در حسابداری منابع انسانی با اصول پذیرفته شده حسابداری سازگاری ندارد.
