تاريخچه بيمه در جهان

بدین صورت که دریا نوردان از بازرگانان وام دریافت میکردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایان می برد ، موظف بود که اصل و بهره وام دریافتی را ظرف مدت معین به بازرگانان طلبکار بپردازد . درطول این مدت کالای دریانورد درگروبازرگان بودواگر به موقع موفق به دریافت طلب خود نمیشد میتوانست کالا راحراج کند .ولی اگر کشتی دریانورد باحوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریائی حمله ور میشدند و کالا به غارت میرفت وام دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام پرداختی نداشت بنا براین بازرگان وام دهنده خطر را تقبل میکرد . یعنی برگشت اصل وبهر وام درگرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود .بهره این نوع وامها بیشتراز وام عادی بودواین مابه التفاوت بین میزان بهره وام عادی و وام دریائی رامیتوان حق بیمه خطری محسوب کرد که بازرگان وام دهنده به عهده گرفته بود.

این نوع وامها را در تاریخ و پیدایش بیمه ، بیمه وامهای دریائی نامیده اند که در سده های پنجم و ششم قبل از میلاد مسیح در مدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپای آن زمان بود رواج داشت . بدینصورت که سرمایه داران یونانی به صاحبان کشتی ها وما التجاره ها وام بانرخی بالاتر از وام عادی پرداخت میکردند.

حتی برخی تاریخ نگاران اعتقاد دارند که سابقه این نوع وامها به دو هزار سال قبل از میلاد میرسدکه بین بازرگانان و دریانوردان هندی متداول بود.برخی معتقد هستند که تقسیم ریسک را که امروزه یکی از ویژگیهای حرفه بیمه گری محسوب میشود چینی ها در سه هزار سال قبل از میلاد رعایت میکردند.

بدین ترتیب که دریا نوردان چینی مال التجاره خود ار به جای حمل با یک کشتی یا قایق ، با چندین کشتی و قایق حمل میکردند که هرگاه یکی یا چند وسیله دچار مخاطرات دریا شد یا دزدان دریائی به غارت بردند ، کشتی ها و قایق های دیگر سالم به مقصد برسند و خسارت وارده به حد اقل ممکن کاهش یابد . این همان اصل پراکندگی ریسک در اقصی نقاط جهان است که امروزه بین بیمه گران وبیمه گران اتکائی متداول است و رعایت میشود.

نوع دوستی ، نوع پروری و معاضدت از ارکان اصلی پیدایش بیمه بوده است . صندوقهای تعاونی نظیر صندوق کمک به بازماندگان سربازان و رزم آورانی که در مصاف دشمن کشته میشدند، یا صندوق پرداخت هزینه کفن و دفن برای کسانی که از دنیا میرفتند وبازماندگانشان توان مالی تامین هزینه ها را نداشتند در زمانهای قدیم رایج بوده است . کلا امر تعاون بسیار قدیمی است زیرا همه پیشوایان مذاهب وادیان نیزکرارا" به آن اشاره کرده اند .تعاون ونوعی بیمه که به آن بیمه متقابل میتوان اطلاق کرد. درقرون وسطی نیز رایج بود.

تا سده چهاردهم میلادی اصولا بیمه به صورت تعاون وکمک متقابل وجودداشت و در محل ونقل دریائی نیز بیمه برای کشتی و محموله به صورت بیمه وام دریائی ونظایرآن جزو قرار داد حمل ونقل محسوب میشد وبیمه به شکا معامله و قرار داد مستقل مطرح نبود .

سیر تحول بیمه :

تعاون و کمکهای متقابل تا اوایل سده چها ردهم میلادی یعنی تا پیدا شدن بیمه به مفهوم حرفه ای آن باقی ماند. به نظربسیاری ازمولفان،بیمه به مفهوم واقعی و امروزی آن درسده چهاردهم به وجودآمده است. پس از پیدایش بیمه در این دوران، در اروپای غربی عده ای که به آن اعتقاد نداشتند به مخالفت برخاستند. اینان تصور می کردند که قرارداد بیمه نیز به سرنوشت وام دریایی دچاروممنوع خواهد شد.زیراقبلاکلیسا با بیمه به صورت وامهای دریایی مخالفت کرده بود. دلیل این بود که مقامات کلیسایی طبق موازین مذهبی، بهره راحرام می دانستند.

در پی همین مخالفت کلیسا بود که بیمه وامهای دریایی مدتی منسوخ شد تا عاقبت تجار وام دهنده شکل آن را عوض کردند. بدین منوال که به جای بهره، وام گیرنده جایزه ای می پرداخت که میزان آن به اندازه نرخ بهره بود ولی شکل آن طوری بود که کلیسا نمی توانست با آن مخالفت کند.

این امر موجب شده بود که به آینده بیمه چندان امیدوار نباشند ولی بیمه به سرعت توسعه یافت. سوابق تاریخی نشان میدهد که در سال 1393در یک دفتر رسمی در ژنو، طی یک ماه 80 قراردادبیمه منعقد شد.

سرانجام پس از تحولات بسیاری که در سده چهاردهم پیش آمد برخی بازرگانان حرفه خود را صرفا بیمه قراردادند. ازاواخر نیمه دوم سده چهاردهم، قرارداد بیمه به تدریج از قرارداد کرایه کشتی تفکیک شد وبه صورت سند دیگری که ( پلیس) نامیده می شد تنظیم گردیدوبه سرعت رو به تکامل رفت.

درزبان انگلیسی،به بیمه نامه policy گفته میشود که به نظرمی رسد ریشه اش همان(police ) باشد. کم کم به علت نیازهای بین المللی، قواعدو اصول گوناگونی به شکل ماده هایی در قرارداد بیمه گنجانده شد به نحوی که امروزه پس ازقرنها هنوز بعضی از این قواعددر حقوق بیمه باقی مانده است.

آغاز حرفه بیمه گری:

توسعه بیمه سبب جلب توجه وتمایل بازرگانان به حرفه بیمه گری وصدور بیمه نامه شد. از سده پانزدهم ،شماری ازبازرگانان فعالیت خود رابه صدور بیمه نامه منحصر کرده اند وحرفه بیمه گری اهمیتی خاص یافت . در سال 1552 در شهر فلورانس ، کانونی از بیمه گران با سازمانی مجهز تشکیل شد.

اعضای کانون مزبور حقوق دانانی را از بین خود اتنخاب کردند ووظیفه تهیه شرایط عمومی بیمه نامه ها وتدوین تعرفه های حق بیمه وانتخاب واسطه ها ونمایندگان بیمه ونظارت در نحوه فعالیت آنها ، همچنین نجات کشتیها و بازیافتی ها از محلکه ، به آنان محول کردند.

به تدریج بیمه گران این روش را پیش گرفتند که گهگاه در بندرهای بزرگ ومراکز بازرگانی دریایی وقهوه خانه ها دور یکدیگر جمع شوند و متفقا" با واسطه های بیمه در مورد خطرهای دریائی وخصوصیات فنی کشتیها وسایر موارد مورد علاقه تبادل نظر و معلومات خود را کامل کنند. افزون بر این، بیمه گران قالبا خطرهای بزرگی را که به تنهائی از پس آنها بر نمی آمدند، متفقا" به عهده می گرفتند . بیمه گران زود تر از بیمه گذاران به لزوم تعاون وکمک متقابل توجه کردند.مهمترین اجتماع بیمه گران در قهوه خانه شخصی به نام ادوارد لوید در لندن تشکیل می شد.

لویدز لندن :

در سده هفدهم قهوه خانه های لندن محل ملاقات ادیبان ، تجار و دلالان بود . در این قرن ، قهوه خانه ها نقش مهمی در زندگی اجتماعی مردم انگلستان بازی میکردند . در قهوه خانه های لندن اخبارمهم روز ردوبدل میشد ومسائل اقتصادی وسیاسی نیزموردبحث قرارمیگرفت . همچنین معاملات بزرگ وحتی حراجها در قهوه خانه ها انجام میشد . همانطور که گفتیم یکی از این قهوه خانه ها معلق به ادوارد لوید درتاور استریت بودکه موقعیت مناسبی ازنظرنزدیکی به اداره نیروی دریائی داشت .

در سال 1691 ادوارد لویدازتاور استریت به محلی که نبش خیابان( لمبارد) و کوچه ( آپ چرچ) قرار داشت نقل مکان کرد . در نزدیکی این محل سایر قهوه خانه های معروف آن زمان لندن نیز قرار داشتند و بیمه گران ، دلالان ، سفته بازان انگلیسی ، ایتالیایی ، فرانسوی ،یهودی و دیگر تجار ونجیب زادگان به قهوه خانه های مزبور رفت وآمد میکردند.

از سال 1697 تا اوایل سال 1967 ، لوید به انتشار روزنامه ای پرداخت به نام( اخبار لویدز) که در آن اخباری از نقاط مختلف جهان که مورد توجه عموم بود واخباری که مورد توجه خاص مشتریان وی قرار داشت ، درج می شد.به هرحال در حدود بیست سال پس از اتشار نشریه لویدز ، قهوه خانه مزبور مهمترین مرکز معاملات بیمه ای شده بود . در سال 1760 نشریه دیگری موسوم به نشریه کشتیرانی و حمل ونقل کا لاها منتشر شد.

تا سال 1760 ، قهوه خانه لوید مهمترین مرکز برای بیمه کردن خطرهای دریائی بود. عملیات بیمه گران لویدز حدود 154 سال در گوشه غربی طبقه دوم عمارت بورس لندن ادامه داشت وپس از متجاوز از یک قرن ونیم فعالیت به عمارت اختصاصی لویدز منتقل شد .