کد خبر: ۹۵۵
تاریخ انتشار: ۲۸ خرداد ۱۳۹۴ - ۱۱:۰۵
مفاهیم نوین در مدیریت -بخش دوم-

رابطه پراگماتیسم و عملگرایی با علم مدیریت -2-

رابطه پراگماتیسم و عملگرایی با علم مدیریت -2-

آشنایی با مفاهیم پراگماتیسم

در ابتدا برای فهم روح پراگماتیسم باید با چند مفهوم که عناصر و واحدهای اصلی این نوع فلسفه را تشکیل می دهند آشنا شد. در اینجا می خواهیم با شش مفهوم که پراگماتیسم آمریکایی را برای ما روشن می سازد اشنا شویم.

الف)حقیقت:

قبل از پراگماتیسم فلسفه دو دیگاه مهم در مورد حقیقت را ارائه داده بود.

اولین دیدگاه:  دیدگاه انطباق است یعنی چیزی که تئوری آن را منعکس می کند  آن را با واقعیت بیرونی منطبق می سازد.

دومین دیدگاه:  فلسفه دیدگاه انسجام است که در آن حقیقت یک تفسیر منسجم و موجه که هرگونه حقیقت مطلق را رد می کند و به جای آن نشان می دهد که معنای حقیقی بر مبنای پیش بینی آن از تجزیه آینده تعیین می شود به دان معنا که برخی از رویدادها و نظرات در مورد جهان و واقعیت تر از دیدگاه ها و رویدادها در جهان هستند...

ب) پژوهش:

پیرس در کتاب "ثابت بودن عقیده"(1877)روشهای چندگانه پژوهش را به بحث می گذارد تا در نهایت به این نتیجه برسد که روش علمی مفیدترین ابزار پژوهش به شمار می آید.در این جا منظور از پژوهش نوعی سوال و جواب است که در اجتماع به وقوع می پیوندد...

ج) کثرت گرایی:

فلاسفه ی پراگماتیسم عقیده خود در مورد کثرت گرایی را بدین شکل ویژگی سازی می کنند که ارزش های واحد،مطلق،معانی مطلق و روش های مطلق وجود ندارد بلکه ارزش ها، تجریه ها، معانی و دیدگاه ها متعدد و متنوع هستند.

پراگماتیسم به ما یک جهان نا آرام و کثرت گرا را معرفی می کند که در آن هیچ نقطه نظر مطلق و منفرد وجود ندارد که بتواند یک مفهوم کل را از جهان در اختیار ما بگذارد ( جیمز2008 )

 د) ارتباط پراگماتیسم با سازمان ها:

مطالعات سازمانی تحت تأثیر پراگماتیسم آمریکایی قرار نگرفته اند، گرچه لازم است تأکید کنیم که تأثیر آن به ندرت تأیید شده است.کتاب های درسی مدیریت به ندرت پراگماتیسم آمریکایی را به خوانندگان خود معرفی می کند، اما همین کتاب ها احتمالاً از تئوری های سازمانی بحث می کنند که این تئوری ها بر اساس نوشته های فلاسفه پراگماتیسم شکل گرفته اند.

در این مقاله هدف این است که نشان دهیم که پراگماتیسم چه ارتباطی با سازمان ها دارد و چه تأثیری می تواند بر سازمان ها داشته باشد.در اینجا ما از نظرات تعدادی از نویسندگان استفاده می کنیم که پراگماتیسم را در مباحث مدیریت و سازمانی دخالت دادند و دقدقه این نویسندگان آن بوده که از آن جا که فرایندهای سازمانی و روشهای سازمان دینامیک و در طی زمان تغییر می کند، لذا نمی توان وضعیت ثابتی برای یک سازمان قائل شد.چنین مباحثی رفته رفته در مسائل مدیریتی شتاب می گیرد و بینش های خود را از ادبیات پراگماتیسم می گیرد... (ایوانز 2000)

اجتماع پژوهشی:

در بخش پیشین درباره مبانی پراگماتیسم بحث کردیم ، پراگماتیسم برای تحقق فلسفه خود ابزارهایی دارد  که می توان بوسیله آنها این نظریه را پیاده کرد یکی از این ابزارها اجتماع پژوهشی است که در واقع محوری ترین ایده پراگما تیسم کلاسیک است.

 اجتماع پژوهشی یک دیدگاه ایده آل بشمارمی آید که از آن مدیران دولتی می توانند به طور موثر برسی کنند که چگونه مسائل را تجزیه وتحلیل کنند، اطلاعات وداده ها را بدست بیاورند و بعد از پردازش آنها را به دیگران منتقل کنند. در واقع مولفه وعنصر اصلی اجتماع پژوهشی دمکراسی مشارکتی است یکی از مشکلات همیشگی در مدیریت دولتی این است که جایگاه خاصی برای دموکراسی مشارکتی قائل نیستند بنابراین بستر اجتماع پژوهشی می تواند به عنوان یک رویکرد مفید به ما نشان دهد که چگونه دمکراسی مشارکتی می تواند خدمات عمومی خلاقانه ای را ایجاد کند.

همانگونه که گفته شد اجتماع پژوهشی یک ایده قدرتمند برای استفاده در مدیریت دولتی بشمار می آید، نمونه های اجتماع پژوهشی بسیار زیادند. مثلاً کاراگاهانی که درباره یک آدم کشی تحقیق می کنند می توانند به نوعی یک رویکرد مفید به ما نشان دهد که چگونه دمکراسی مشارکتی می تواند خدمات عمومی خلاقانه ای را ایجاد کند.

همانگونه که گفته شد اجتماع پژوهشی یک ایده قدرتمند برای استفاده در مدیریت دولتی نیز بشمار می آیند، نمونه های اجتماع پژوهشی بسیار زیادند.  مثلاً شوراهای حل اختلاف ممکن است اجتماعات پژوهشی را شکل دهند که مثلا ً درباره یک مجازات عادلانه بحث وگفتگومی کنند. اساتید دانشگاه هم می توانند برای تغییر وتحقق در برنامه های درسی اجتماع پژوهشی را شکل بدهند.

اجتماع پژوهشی یک اصل سازمان دهنده بشمار می آید ومی تواند در زمینه های مختلف مدیریت دولتی بکار برده شود. همچنین بوسیله اجماع پژوهشی می توان اختلاف نظرها در مدیریت دولتی بر سر دوگانگی تئوری- عمل، نقش تخصص وروشهای به فعلیت درآوردن دمکراسی در عمل بر طرف کند.

تمرکز اصل اجتماعات پژوهشی بر موقعیت بغرنج یا مسئله دار می باشد این بدان معناست که باید یک مسئله بوجود آید تا اجتماع  پژوهشی بتواند برای آن راه حل جامع ومانع بوجود آورد. موقعیت مسئله دار یا بغرنج در واقع مثل یک کاتالیزورعمل می کند. اجتماع پژوهشی برای حل وبرطرف کردن آن تشکیل می شود . اکثر موقعیتهای بغرنج ومسئله دارنیاز به بررسی وپژوهش بیشتر دارند. اعضاء اجتماع پژوهشی باید نسبت به موقعیت مسئله دار ومشکل دیدگاه علمی داشته باشد. نگرشها ی علمی یا تجربی باعث می شود که برای جمع آوری یا تفسیر داده ها وفاکتها از فرضیات موثر استفاده شود.

هم تئوری و هم روش به عنوان ابزارهایی برای حل موقعیت بغرنج ومسئله دار از طریق تعامل اجتماع و فاکتها شکل می گیرند. اجتماع دمکراتیک نیز ارزشها وایده آلهایی مثل آزادی، برابری وکارایی را در نظر می گیرد.

در اینجا سه ایده کلیدی وجود دارد: موقعیت بغرنج یا مسئله دار ، نگرش علمی و دمکراسی مشارکتی که اینها یکدیگر را تغذیه وتقویت می کنند.

بسیاری از جنبشها یا روندها در مدیریت دولتی ( مدیریت علمی، مدل تصمیم گیری عقلائی،  طراحی مجدد دولت واندازه گیری عملکرد) بر یک یا دو جنبه از اجتماع پژوهش تاکید دارند . متاسفانه این اصلاحات در مدیریت دولتی غالباً مزایای علمی حاصل از اجتماع دمکراتیک را نادیده گرفته اند. تاکید برای بسیاری از این روشها در واقع جمع آوری اطلاعات وتجیزیه تحلیل است این روشها به عنوان روشهایی عقلائی سازی دولت و حکومت نگریسته می شوند. طرفداران این روشها غالباً تکنیک را به عنوان راه حلی در برخی از مسائل دولتی مثل عدم کارائی پیشنهاد کردند . اصل سازماندهی اجماع پژوهشی باید مدیران دولتی اندیشمندان را قادر سازد تا از این ابزارها برای حل مسائل استفاده کند.هیچ عقیده قطعی وجود ندارد که نشان دهد این تکنیکها راه حل قطعی دارند.

بلکه این تکنیکها در واقع اطلاعاتی برای استفاده اجماع از آنها پیشنهاد می کند. اجماع پژوهشی جذابیت خاصی برای مدیریت دولتی دارد زیرا این گرایشی است که از یک رویکرد دمکراتیک برای تعریف مسئله وتفسیر پیامدها استفاده می کند. ودر عین حال می توان از این طریق برای روشهای حقیقت یابی ، تجزیه وتحلیل وتصمیم گیری دمکراتیک استفاده کند.

اجتماع پژوهشی صرفاً یک روش خشک وثابت نیست مثل TQMبلکه یک اصل سازمان دهنده است که زمینه های موثری برای توسعه روشها فراهم می کند.

همانگونه که در بخش پیشین بحث شد لازمه پژوهش وحل مسئله ایجاد نوعی تردید می باشد . روشهای علمی از این خاصیت برخوردار می باشند که به بهترین نحو به تردیدها ی ما پاسخ مناسب دهند بنابراین هیچ قطعیتی وجود نداردوافرادی که عقاید خشک ،ثابت ومتعصبانه دارند نمی توانند در این اجتماعات شرکت کنند...

رابطه پراگماتیسم و عملگرایی با علم مدیریت -2-

عاقبت چه می شود؟

شخص ممکن است سوال کند که پراگماتیسم و خصوصاً عنصر اصلی آن اجتماع پژوهشی به چه درد می خورد. أیده اجتماع پژوهشی برای کاربرد آن در مدیریت دولتی هنوز چندان به مرحله عمل نرسیده و در حد یک آرمان باقی مانده است. اجتماع پژهشی از همه طرف مورد نقد و حمله قرار می گیرد. دانشمندانی که می خواهند مدیریت دولتی خودش را از شیوه های علمی کنار بگذارد سخت در اشتباه هستند، سایرین می توانند به دنیای سیاستهای قدرت (بوردکراتیک و امثال آن) اشاره کنند و اجتماع پژوهشی را به عوان یک روئیای دست نیافتنی تلقی کنند.

اقتصاد دانان ممکن است سوال کنند خودمنفعتی کجاست؟ از نقطه نظر پراگماتیسم کلاسیک همه این موضوعات می توانند نقطه عظیمت برای پژوهش بیشتر باشد.

پارتیشا شلیدز(1996) استدلال می کند که پراگماتیسم جیمز و دیووئی به تجربه مدیران مربوط می شود. اجتماع پژوهشی ابزار مفهومی است که مدیران می توانند برای کمک به خودشان، برای تفسیر و کسب تجربه استفاده کنند.

به علاوه مدیران دولتی که آگاهانه از اجتماع پژوهشی به عنوان یک ساختار مفهومی استفاده می کنند باید بهتر بتوانند تجربه ی جمعی و تاریخی اجتماع سازمانی خود را درک کنند. مدیران آگاه می توانند از یک اجتماع نه چندان آگاه نسبت به مدیر نا آگاه تجربه بیشتری کسب کنند. یعنی اگر مدیر آگاه باشد می تواند با آگاهی خود از اجتماعی که دانش کمتری دارد بهتر تجربه کسب کند، بعلاوه مدیر آگاه در پی نهادینه کردن روش ها(یا بهبود دائمی) برای افزایش مستمر آگاهی اجتماع می باشد.

مدیر آگاه در پی آموزش به یک اجتماع پژوهشی برای گوش دادن به حرفهای دیگران اشتراک عقاید، یادگیری و اقناع می باشد (بروم2000). ظاهراً موقعیتهای بغرنج جداگانه ای در مدیریت دولتی وجود دارد که در آن مدیران ممکن است از اجتماع پژوهشی به عنوان یک کنز مفهومی سودمند استفاده کنند.

مثالهای زیر نشان می دهد که اجتماع پژوهشی یک اصل سازمان دهنده است که می توان در انواعی از محیط ها برای کمک به فهم مدیران که چه کاری انجام می دهند و چگونه منافع عمومی را در نظر بگیرند استفاده شود هر زمان که یک مسئله به کمیته مدیر اجتماعی پژوهشی ارجاع داده شود می توان از آن به عنوان یک چهارچوب مفهومی استفاده کرد اگر روح دموکراسی مشارکتی مسلط شود گردهمایی ها مدنی خواهند شد. این امر به تنهایی ممکن است زندگی کاری را در مدیریت دولتی بهبود بخشد.

یک کمیته یا یک نیروی کار در واقع یک تشکیلات ایده آل برای استفاده از چندین اصل سازمان دهنده بر مبنای اجتماع پژوهشی می باشد.کمیته ها معمولاً برای حل و فصل مسائل شکل می گیرند. اعضای کمیته غالباً وظیفه دارند که توصیه های ارائه دهنده (امیدوارانه با گرد آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات) مشاهده اینکه چگونه رهبران یک کمیته ها می توانند ایجاد تفاوت کنند یعنی تغییر ایجادکننده کار سختی نیست اگر از جانب رهبری هدایت شود که گفتمان را تشویق کند، بر موقعیت بغرنج تمرکز کند، عدم قطعیت را بشناسد و گوش دادن فعال به کار کمیته را تشویق کند. این گردهمایی دقیقاً می تواند اجتماع پژوهشی ایده آل باشد.

طرحی معیارهای عملکرد می تواند مثال دیگری باشد اگر معیارهای با استفاده از رویکرد اجتماع پژوهشی توسعه یابند آن گاه شخص انتظار خواهد داشت که نتیجه یا فرایند اندازه گیری شده به فرایندی مرتبط شودکه موقعیت بغرنجی را تعریف می کند که در آن اهداف و بسترهای مختلف و بزرگتر را در نظر می گیرد. توسعه شاخص عملکرد به یک فرایند دائمی توسعه و آزمایش فرضیه ارتباط دارد بعلاوه، معنای سنجشهای عملکرد از میان چشمان دموکراسی مشارکتی تفسیر می شود.

مدل اجتماع پژوهشی یک رویکرد بهبود کیفیت مستمر را به مدیریت به بهترین نحو نشان می دهد (ویلسون2002) روند و فرایند قواعد سازی مورد توافق یا مذاکره شده فرصت دیگری را برای کاربرد عملی ایده اجتماع پژوهشی را پیشنهاد می کند . قواعد سازی  مذاکره شده یک فرآیند مبتنی به اجماع است که در آن یک قاعده پیشنهادی بوسیله کمیته متشکل از نمایندگان همه گروههای ذینفع که با آن قاعده پیشنهادی بوسیله کمیته متشکل از نمایندگان همه گروههای ذینفع که با آن قاعده منتفع می شوند در ابتدا مطرح می شود .

کمیته متشکل از نمایندگان همه گروههای ذینفع می توانند مثل یک اجتماع پژوهشی عمل کنند اگر چنین است هدف مشارکت شهروند بوسیله شهروند ومدیر باید گسترش یابد (بیکنور1998)

 روشهای انجام گرفته که می توان با آن چنین اجتماعاتی را تشکیل داد مثلاً ارزیابیهای عملکرد 360 درجه ای را می توان با استفاده از اجتماع پژوهشی اجرا کرد سیستم 360 درجه ای اطلاعات خام را از فرد ،گروههای همکار وسرپرست استفاده می کنند این گروه اجتماعی را شکل می دهند که موقعیت بغرنج را  مثل ارزیابی کارمند را حل وفصل می کند با استفاده از مدل اجتماع پژوهشی ارزیابی با روح خوش بینی نقادانه به اجرا در می آید بنابراین کانون توجه بر پیشرفت قرار می گیرد ( بهبود عملکرد کارکنان ) به طور ایده آل شواهد عملکرد جاری با یک رویکرد علمی جمع آوری می شود . فرضیات کاری برای بهبود پیشنهاد می شوند ( وهر بار آزمایش می شود) اعضاء تیم ارزیابی نیز گفتمان سنجش را با روح دمکراسی مشارکتی در پیش می گیرند ( گارزا 2000) در واقع حتی یک سیتم ارزیابی عملکرد محدود به یک اجماع کوچکتر( مثلاً سرپرست وکارمند ) می تواند از یک رویکرد اجتماع پژوهشی سود ببرد.

نویسندگان دمکراسی مشارکتی بین شهروند ومدیریت دولتی را بطور وسیع بررسی می کنند،  اگر شهروند ومدیر به صورت بخشی از یک جامعه پژوهشی عمل کنند مدیریت به چهرچوب شیوه ای که محققان پراگماتیسم از آن دفاع می کنند نزدیکتر می شوند. دمکراسی مشارکتی جایگزینی برای دمکراسی نمایندگی نیست بلکه این دو باید همکاری کنند با این وجود رویکردهای مشارکتی از توانایی بهتری برای رسیدن به راه حلهای برد-برد برخوردارند. آگاهی وشیوه دمکراسی مشارکتی احتمالاً در مدیریت دولتی هنوز در مراحل جنینی خود است . امیدوارانه، بستر اجتماع پژوهشی یک لنز مفیدی را برای مشاهده این که چگونه دمکراسی مشارکتی می تواند وارد رشته مدیریت دولتی شود و بر آن اثر بگذارد فراهم می آورد.

در این صورت دمکراسی مشارکتی پتانسیل لازم را برای شکستن نظامهای عقیدتی خشک ومتعصبانه که ما را از یکدیگر جدا می کند برخوردار است...

منبع:  http://system.parsiblog.com//Posts/1159/