رویکرد نوین در انضباط سازمانی

رویکرد سنتی به انضباط برای بسیاری از سازمانها مفید بوده است، اما برای برخی دیگر نیز مشکل آفریده است. رویکرد سنتی، گذشته از آنکه منفی نگر است، به شدت بر قوانین و مقررات تکیه دارد.چون لازمه این رویکرد آن است که اقدام‌ها بر پایه تعریف‌های قانونی انجام پذیرد. در سوی مقابل در رویکرد جدید سعی بر آن است که تا حد امکان مسائل بدون تنبیه حل شوند. در این شیوه مراحل زیر وجود دارد:

در گام نخست، مدیر با زیر دست دیدار می‌کند تا استانداردهای عملکرد یا رفتار را برای وی روشن کند و از او می‌خواهد که تصمیم به تغییر بگیرد. در اینجا به هیچ گونه تنبیه و تهدیدی اشاره نمی‌شود، ولی سعی می‌شود توجه فرد به مقررات و استانداردها جلب شود. در گام بعدی، یادداشتی برای زیر دست می‌فرستد و گفتگوی پیشین و تعهدات وی را گوشزد می‌کند، البته در صورتی که رفتار خطا تکرار شده باشد.

نگاه کنید به مطلب مفهوم کیفیت زندگی کاری

تفاوت بین اخطار در شیوه‌های سنتی و یادآوری یا تذکر در روش نوین در مفهوم آنهاست. در اخطار، شیوه تنبیه برای فرد روشن می شود (یعنی نحوه عمل بعدی مدیران مشخص می‌شود)، اما هدف از یادآوری روشن ساختن نحوه بر طرف کردن رفتار مشکل آفرین است. (یعنی فرد بعد چه خواهد کرد) بدین ترتیب، در انضباط بدون تنبیه، تاکید بر مسئولیت زیردست است و تصور مدیران بر آن است که او این مسئولیت را خواهد پذیرفت.

مدیران برای روزی که فرد خطاکار را برای تصمیم گیری به مرخصی می‌فرستند به او حقوق پرداخت می‌کنند تا به وی نشان دهند که میل دارند او همچنان در سازمان باقی بماند. در اینجا نیز تصور مثبت است: با این مرخصی، کارمند به تفکر می‌پردازد و تغییر می‌کند. هنگام بازگشت به کار، وی با مدیر خود دیدار می‌کند تا به او بگوید در سازمان خواهد ماند یا آن را ترک خواهد کرد. اگر تصمیم بر تغییر کردن و ماندن باشد، آنگاه مدیر و زیر دست می‌توانند هدف‌های ویژه را همراه با طرح عملی آنها تدوین کنند. مرخصی برای تصمیم‌گیری بحث انگیزترین جنبه انضباط بدون تنبیه است. مخالفان آن می‌پرسند که چگونه می‌توان یک فرد مشکل‌ساز را برانگیخت که با دریافت مرخصی با حقوق برای تخلفی که مرتکب شده است، خود را تغییر دهد.

نگاه کنید به مطلب تنش شغلی و اثرات آن

اما پیروان این نظام بر این عقیده‌اند که این نگرانی‌ها بی‌مورد است. سازمان‌هایی که نظام نوین را به کار می‌گیرند می‌دانند که از نظر کارکنان خوب، این مرخصی همانند آخرین تیر ترکش است وکارکنان خطا کاری که از این مرخصی استفاده می‌کنند، آن را هر چیزی می‌پندارند جز تعطیلی.

انضباط بدون تنبیه مزایای دیگری نیز دارد. با این مرخصی، فرد خطاکار احساس نمی‌کند که باید حیثیت خود را حفظ کند یا در برابر مدیران به عمل متقابل دست بزند. همچنین میزان شکایت‌ها را در سازمان‌هایی که اتحادیه دارند کاهش می‌دهد. چگونه ممکن است فردی که از مرخصی با حقوق برخوردار می‌شود، شکایت کند؟

نگاه کنید به مطلب علل مقاومت کارکنان در برابر تغيير

شاید عیب اصلی انضباط بدون تنبیه این است که گاهی به دشواری می‌توان اطمینان یافت که مدیران آن را بپذیرند و خود را بدان متعهد بدانند. مدیران اگر حتی به نگرانی‌های خود در مورد مرخصی با حقوق غلبه کنند، ممکن است به دشواری بتوانند سبک تنبیهی خود را تغییر دهند.

خلاصه عنصر اساسی تفاوت انضباط بدون تنبیه و شیوه سنتی همین پیش فرض است که کارکنان مسئول رفتار خود هستند و هر گونه بهبودی در انضباط بستگی به پذیرش این مسئولیت از سوی آنان دارد. با این برداشت، انضباط بدون تنبیه نوعی یاری رسانی به کارکنان است.