تحریم های اعمال شده بر ایران به جز حوزههای اصلی همچون تجارت و صنعت اثر خود را بر سیستم آموزش عالی هم گذاشته بود تا جایی که روابط اساتید ایرانی و خارجی و حتی دانشجویان را به شدت تحت تاثیر منفی خود قرار داده بود و در نهایت باعث شد تا قانونی جهت عدم پذیرش دانشجویان ایرانی در رشتههای مختلف خصوصا رشتههای مرتبط با انرژی هستهای به تصویب برسد.
به گزارش پدیده تبار و به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان؛ یکی از حوزههای تاثیر توافق هستهای ایران در مذاکرات با 1+5 و لغو تحریمها تاثیر آن در حوزه علم و فناوری است. معتقدیم توافق ایران با گروه غربی که برداشته شدن تحریمها را به دنبال دارد میتواند تاثیر بزرگی در رشد علمی و فناوری کشور داشته باشد. به هر حال تحریمها آثار زیادی در جنبههای مختلف زندگی در کشور داشته و آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده است و تبعات زیادی در زمینه پیشرفت علمی به همراه داشت. با توجه به اینکه مشکل تحریمها تا حد زیادی در حال حل شدن است، قطعا در سه حوزه در نهادهای آموزش عالی کشور تاثیرگذار خواهد بود. اولین حوزه، ارتباطات بیندانشگاهی دانشگاههای کشور است. پس از توافق هستهای، دانشگاههای بزرگ ایران میتوانند با دانشگاههای بزرگ جهانی ارتباط مستقیم داشته باشند. در این حوزه مسائل نقل و انتقال استادان و استفاده از علوم، همچنین استفاده از کارگاهها و آزمایشگاههای یکدیگر و بهطور کلی تبادل علمی از موارد بسیار مهم است.
حوزه دوم در بخش آموزش عالی که لغو تحریمها در آن میتواند
موثر باشد، ورود تکنولوژی ازجمله سختافزارهای مورد نیاز به آزمایشگاهها، کارگاهها،
اتاق فکر استادان و حوزههای تحقیقاتی است که دانشجویان ارشد و دکتری به آنها نیاز
مبرم دارند و حتی برای دورههای عمومی کارشناسی که آزمایشگاههای آموزشی در آن
اهمیت دارند از اولویت برخوردار است و این مساله میتواند آزمایشگاههای تحقیقاتی
و دانشگاهی کشور را ارتقا دهد.
حوزه سوم مربوط به تولیدات علمی اعضای هیاتعلمی است. آنها از
این پس میتوانند مانند گذشته در نمایههای بینالمللی مثل Scopus یا ISI برداشتهای
علمی و تولیدات علمی گوناگون خود را به ثبت برسانند. پس میتوان گفت ارتباطات بینالملل
میتواند در حوزههای سختافزاری و تبادل استاد و دانشجو و همچنین در حوزههای
تولیدات علمی به صورت مقاله و پتنت و اختراعات بسیار موثر باشد.
استادان با وجود تحریمها در ارتباطات بینالمللی خود دچار مشکل
شدند و تحریمها باعث شد در نقل و انتقال علم و دانش و فناوری با مشکلاتی روبهرو
شوند و گاهی حتی نتوانند مقالات و پتنتهای خود را در ژورنالها عرضه کنند. اما با
برداشته شدن تحریمها میتوانند راحتتر از گذشته مقالات و طرحهای پژوهشی ملی خود
را ارائه دهند و مطمئنا دنیا هم از آنجا که جامعه ایران جامعهای چند وجهی است
خواهان ارتباط بیشتر با جامعه علمی ایران و استفاده از ظرفیتهای علمی آن است.
از دیگر تاثیرات تحریمها بر حوزه آموزش عالی میتوان به جلوگیری از انتشار مقالات دانشجویان ایرانی در انتشارات معروف علمی هم اشاره کرد.
سایه اندازی تحریم بر قطب آموزش کشور
شروع تحریمها بر سیستم آموزش عالی کشور از خودداری و اجتباب ورزی از ویزا به دانشجویان، اساتید و دانشمندان مستعد ایرانی در رشتههایی چون گاز طبیعی، نفت، انرژی هستهای ، مهندسی هستهای،فیزیک اتمی، پتروشیمی و مطالعات اتمی بود.
اما در حدود 3 سال پیش دکتر علی متکان معاون اداری و مالی وزارت علوم تحقیقات و فناوری در یکی از مصاحبههای خود اعلام کرده بود که علی رغم تحریمهای صورت گرفته از سوی غرب توسعه در حوزه آموزش عالی با این حجم موجود نشان میدهد که اثر تحریمها بر این حوزه تقریبا صفر است و نه تنها از حجم پروژهها کم نشده بلکه رشد صعودی هم داشته است.
هرچند در این زمینه تلاش محققان و دانشمندان جوان ایرانی برای پیشرفت علمی غیر قابل چشم پوشی است اما کاملا واضح و روشن است که پس از امضای توافق و گسترش روابطی که با دانشگاهها و کشورهای برتر علمی از طریق دانشجویان در رشتههای قید شده صورت میگیرد چراغ امید برای رشد و ترقی بیشتر در ایران پرسوتر و پرنورتر خواهد شد.
بازیگران سریال گسترش تحریم
تحریمهای موثر بر حوزه آموش عالی که در غالب عدم پذیرش دانشجو و اجتناب انتشارات مهم علمی از منتشر کردن مقالههای علمی ایرانی اعمال شده بودباعث پایین آمدن کیفیت همزمان با بالا رفتن تولید شد چرا که در طی آن اغلب محققان و پژوهشگران مقالات علمی خود را با کیفیت پایین و در مجلههایی با همان کیفیت برای بالا بردن تولید علم به چاپ میرساندند.
از جمله این انتشارات مهم که تاثیر بسیاری در این زمینه داشت میتوان به "انتشارات هلندی الویز" که منتشرکننده بسیاری از مجلات علمی معتبر جهانی بود اشاره کرد که با منع سردبیران داوران و ویراستاران امریکایی خود از پذیرش مقالههای پزوهشگران ایرانی نقش خود را تمام و کمال ایفا کرده بود.
از دیگر بازیگران این سریال که پخش آن در ایران 12 سال طول کشید از پلیس امنیتی کشور نروژ هم می توان نام برد که در فروردین ماه سال گذشته از اخراج و تحقیق پیرامون 64 نفر از دانشجویان مقاطع دکترا و فوق دکترا با ملیت ایرانی به بهانه تحصیل این افراد در رشتههای مرتبط با انگیزه تولید سلاح های کشتار جمعی خبرداده بود!
این بهانه تراشیها در نهایت منجر به مذاکره محمد جواد ظریف با وزیر امورخارجه نروژ شد.
وظیفه شناس شدن گربههای رقصان
سیاه لشگرهای زیادی در این سریال فعالیت کردند هرچند نامی از آنها برده نشد اما تلاش خود را در جهت از میان برداشتن دانشمندان هسته ای و داغدار کردن مردم ایران انجام دادند که نتیجه آن شهادت 4 نفر از اساتید برجسته و دانشمندان بزرگ هستهای کشورمان بود.
توافقنامه هستهای یا توافق نامه علمی؟
ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا نیز در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: توافق هستهای ایران برمبنای علم سخت پایهریزی شده است.
وی افزود: کارشناسان فیزیک اتمی و آزمایشگاههای ملی با تجزیه تحلیلهای فنی و پویای خود در شکلگیری این مذاکرات نقش چشمگیری داشتند.
خنثی کردن تحریمها با پرورش ستارگان مستعد
دکتر رضا فرجی دانا وزیر سابق علوم تحقیقات و فناوری بر تاثیر نیروی انسانی تحصیل کرده و دانش آموخته در بی اثرساختن تحریمهای اعمال شده علیه کشورمان توسط کشورهای غربی تاکید کرده بود.
وی در دیداری که سال گذشته با اشراقه محمود وزیر کار و توسعه منابع انسانی سودان داشت همچنین به وجوه مشترک فراوان بین تهران و خرطوم خصوصا در زمینه اعمال تحریمهای کشورهای غربی اشاره کرده بود و خواستار گسترش روابط با کشورهای افریقایی شده بود و اظهار داشت مواضع مشترک دو کشور نقش عمدهای در حل مشکلات منطقه ایفا خواهد کرد.
افق روشن و چشم انداز پیشرفت پیش روی صنعت علم
حالا پس از گذشت همه این سالها و ایستادگیها انتظار میرود پس از توافق صورت گرفته و امید بخشی که لبخند را بر چهره همه مردم برگرداند و افق روشنی از پیشرفت را برای ملت ایران به تصویر کشید دانشمندان و استعدادهای درخشانی که این 12 سال از جولان دادن در عرصه های علمی و بزرگ جهانی محروم بودهاند بتوانند بار دیگر در این صحنه خودنمایی کرده و ایران را به قلهی پیشرفتهای حوزهی علمی و آموزشی جهانی نزدیک کنند.
منبع: www.yjc.ir